Hoe werken we samen aan een gezonde en inclusieve stad? Deze vraag stond dinsdag 5 november centraal tijdens het najaarsevent van het Centre of Expertise Preventie in Zorg en Welzijn van Hogeschool Inholland. Een deel van het antwoord ligt in het ontmoeten van en luisteren naar elkaar. En dat is precies wat partners uit het werk- en kennisveld deden. Ze gingen met elkaar in gesprek en inspireerden elkaar met de nieuwste inzichten van uiteenlopende projecten die door het Centre of Expertise zijn ge(co)financierd.
Volgens Marije Deutekom, lid van het college van bestuur van Inholland, is werken aan een gezonde en inclusieve stad hard nodig. “De leefbaarheid is in het geding en er is ongelijkheid op allerlei vlakken. Er is sprake van bewegingsarmoede en het welzijn van jongeren staat onder druk. Het Centre of Expertise wil bijdragen aan een gezond leven en gelijke kansen, juist voor mensen in een kwetsbare situatie. Verschillende domeinen van Inholland en verschillende werkveldpartners werken interdisciplinair samen om complexe vraagstukken rond gezondheid, welzijn en preventie aan te pakken.”
Als kennis- en innovatieplatform brengt het Centre of Expertise kennisinstellingen, praktijkpartners, bedrijven, overheidsorganisaties en burgers bijeen om kennis te delen, te ontwikkelen en te verspreiden. Het voert een programma uit om de samenwerking te bevorderen en onderzoek en onderwijs met elkaar te verbinden.
Elk jaar financiert het Centre of Expertise onderzoeksprojecten in een stimuleringsronde. “We stimuleren activiteiten en hebben van de zeventien aanvragen er acht gehonoreerd waarvan drie projecten voorwaardelijk ”, zegt Gonneke Willemsen, directeur van het Inholland-domein Gezondheid, Sport en Welzijn, die samen met Jasmijn Holla, lector Kracht van sport en bewegen, en Niels Hermens, associate lector Empowerment & Professionalisering in het bestuur zit van het Centre of Expertise Preventie in Zorg en Welzijn.
Wie veel ervaring heeft met bevordering van gezondheid en welzijn in de stad, is Klasien Horstman, hoogleraar Filosofie van de Publieke Gezondheidzorg aan de Universiteit Maastricht en keynotespreker op het event. “Ik pleit voor een ‘bovengronds sociaal rioleringsstelsel’”, zegt Klasien. Want zoals de aanleg van riolering in de negentiende eeuw een collectief arrangement was dat voor iedere burger in de stad goed uitpakte, ziet ze ook bovengronds graag verbindingen ontstaan van pleinen, straten, parken, tuinen en cafés waar mensen met verschillende achtergronden elkaar ontmoeten. “Het zorgt voor vertrouwen, veiligheid, mogelijkheden om te leren, zorgzaamheid, hoop, doorbraak uit eigen bubbels en democratie.”
Als onderzoeker investeert Klasien al jaren in drie Maastrichtse buurten waar bewoners doen aan ‘sociaal rioleren’: ondersteund door professionals pakken ze zelf collectief vraagstukken in hun buurt door micropolitiek handelen. “Onder meer door samen kennis maken en door de focus op de publieke ruimte en tussenruimten in plaats van sociale problemen te individualiseren kunnen we ongelijkheid tegengaan.”
Femke Kaulingfreks, lector Jeugd & Samenleving bij Inholland en bijzonder hoogleraar grootstedelijke vraagstukken aan de Universiteit van Amsterdam, onderschrijft het belang van tussenruimten waar onderzoekers en bewoners een relatie van wederzijdse betekenis aangaan. “Stel niet de extern geformuleerde problemen van bewoners maar de door hen gevoelde behoeften centraal. Zoals in Amsterdam-Noord waar een bewonerscollectief meepraat over tenders van de gemeente voor de ruimteontwikkeling.
Samira Bouchibti, opgavemanager gezondheid binnen het Pact Zaandam-Oost, haakt aan op Klasiens betoog om sociale vraagstukken niet te individualiseren. “Het zorgen voor naasten en helpen van buren is ons de laatste decennia in deze maatschappij afgeleerd. Nu zullen we dit, mede door personeelstekorten, moeten omarmen.” Samira gaat daarbij uit van positieve gezondheid. “Wat zeggen de mensen zelf nodig te hebben om gezond te blijven of te worden? Luister naar hen en betrek studenten erbij, zodat die tijdig leren van de problematiek in de wijk.”
Dat het streven naar gezondheid belangrijk is, staat voor senioronderzoeker Judith Jelsma van het Amsterdam UMC als een paal boven water. “Anders loopt ons zorgstelsel vast. Bovendien draagt een gezond leven bij aan levensgeluk.” Miriam Uitterhoeve docent en kwartiermaker gebouwde omgeving binnen het domein Techniek, Ontwerpen & Informatica, bekijkt de gezonde leefomgeving vanuit het bouwkunde perspectief “Zo werken we op Texel samen met studenten en bewoners aan oplossingen om de leefbare omgeving toekomstbestendig te maken.” In de inspiratiesessie die zij ook later die middag verzorgde deed zij een oproep aan het sociaal domein om dit soort vraagstukken voortaan samen op te pakken.
Het Centre of Expertise Preventie in Zorg en Welzijn ondersteunt diverse praktijkgerichte onderzoeksprojecten. Vorig jaar zijn acht nieuwe projecten gehonoreerd, variërend van de ontwikkeling van een online Veerkrachttool voor jongeren tot de inzet van kunstmatige intelligentie in de radiologie. Deze initiatieven richten zich op het verbeteren van de mondzorg bij ouderen, het toepassen van eHealth voor patiënten met reumatische auto-immuunziekten en het bevorderen van doorstroom in de geestelijke gezondheidszorg. Daarnaast wordt er onderzoek gedaan naar ecosociaal werk voor kwetsbare groepen en de leefstijl van jongeren in de GGZ. Over de recent toegekende projecten communiceren we binnenkort meer.
Twee projecten richten zich op het onderschatte probleem van ondervoeding bij ouderen. “De oorzaken kunnen heel divers zijn, ook psychisch en sociaal, en hebben ook allerlei gevolgen voor de gezondheid”, zegt docent-onderzoeker Eva Creutzberg van het lectoraat Gezondheid & Welzijn van Kwetsbare Ouderen en het VITALIS-project. “Ondervoeding kun je uiterlijk niet zien. Daarom is vroegtijdige screening heel belangrijk.” Omdat ondervoeding met zoveel verschillende aspecten in het leven van ouderen te maken heeft, doen studenten van maar liefst vijf verschillende hogescholen mee, zoals van Social Work en Sportkunde van Inholland. “Zij leren van elkaar, van de omgang met ouderen en krijgen in de praktijk meer inzicht in de problematiek.”
Jellie Zuidema is als promovenda werkzaam bij hetzelfde lectoraat en het project PLINT Ondervoeding dat een samenwerking is met het domein Agri, Food & Life Sciences van Inholland. “Ons doel is om de voedingszorg door thuiszorgteams te optimaliseren. We werken in Leer- en Innovatienetwerken waar docenten, studenten, zorgteams en eventueel andere betrokkenen samen leren en innoveren in de zorg. Aan de hand van interviews met thuiszorgteams hebben we per LIN een onderzoeksthema centraal gesteld, zoals bijvoorbeeld samenwerken met andere professionals en ondervoeding screenen met een tool. Wat we zagen? De bewustwording van ondervoeding is onder zorgprofessionals, docenten en studenten toegenomen. Dat is winst.” En het past precies bij wat Marije Deutekom al benadrukt: interdisciplinair leren door toekomstige professionals.
